Duygu Erdoğan / İSTANBUL – Kuru meyve ihracatı; hem tarım bölümleri ortalaması hem de genel ortalama üzerinde bir ihracat artışı sağladı. Dünyada sağlıklı beslenme odağındaki gelişmelerle paralel olarak büyümeye devam eden talep, bilhassa ABD’den gelen artışla dikkat çekiyor. Türkiye, ihracatın değerli bir kısmını oluşturan kuru kayısı, kuru incir, kuru üzümde dünya ihracatında birinci sırada yer alıyor.
Bir yıllık kuru meyve ihracatı Türkiye genelinde evvelki dönem 1 milyar 560 milyon dolar iken, 1 milyar 700 milyon doları aştı. 7 aylık bilgilere nazaran ise; 824 milyon dolar olan ihracat bu yıl 933 milyon dolara ulaştı. Yıl sonu gayesi ise 1.8 milyar dolar olarak açıklandı.
Özellikle koronavirüs pandemisiyle gelişen süreçte dünya çapında atıştırmalık pazarında Dünya Sıhhat Örgütü tarafından sağlıklı besinler listesinde de yer alan kuru meyveler öne çıkıyor. Küresel ihracat sıralamasında kurutulmuş meyve pazarında Türkiye ikinci sırada bulunuyor. Kuru üzüm, kayısı ve incirde ise açık orta liderliğini sürdürüyor.
İklim tonajı azalttı
Türkiye’nin kuru meyve ihracatında Avrupa Birliği (AB) ülkeleri öne çıkıyor. Almanya birinci sırada yer alırken; Birleşik Krallık ise genel olarak ikinci sırada konumlanıyor. Fakat son devirde ABD’nin ikinci sıraya yerleştiği görülüyor. Yeni dönemin ihracatında bilhassa eserlerde azalan tonaj dikkat çekiyor. İklim kaynaklı sebeplerle azalan üretim ihracatta da kendini gösterdi. Lakin buna karşılık eser az olduğu için ortalama ihracat bedeli artış gösterdi ve ihraç karşılığı bedel yükseldi. Kuru meyve bölümünde ihracat 2024 yılının birinci yarısında ölçü bazında yüzde 12 düşerek 227 bin tondan 200 bin tona gerilerken, döviz getirisi yüzde 15’lik artışla 722 milyon dolardan 829 milyon dolara yükseldi.
Kuru meyve ihracatında 2023 yılının birinci yarısında ortalama 3 bin 184 dolar olan ton başına ihraç fiyatı, 2024 yılının birinci yarısında yüzde 30’luk artışla 4 bin 128 dolara çıktı.
Fıstık da başarılı
İhracata husus olan kuru meyveler ortasında üzüm, kayısı ve incirden sonra gelen Antep fıstığı da güçlü bir konuma sahip. Yeni dönemi başlamak üzere olan Antep fıstığında randıman geçen yıla nazaran daha âlâ olacak. Bu sayede ihracattaki artışın da sürmesi bekleniyor. 2023 yılının Ocak-Haziran devrini 55 milyon dolarlık Antep fıstığı ihracatıyla geride bırakan Türkiye, 2024 yılının tıpkı periyodunda ihracatını yüzde 76’lık artışla 97 milyon dolara çıkardı.
Geri dönen eser ne oluyor?
Kamuoyu gündeminde ihracata giden lakin aflatoksin nedeniyle geri gönderilen kuru meyvelerle ilgili uygulanan prosedür merak ediliyor. Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği şu açıklamayı getiriyor:
“Tamamen tabiat şartlarından ötürü oluşan aflatoksinin kuru incirden ayıklanması için tüm işletmelerimizde özel karanlık odalarda UV lambalar altında ve lazer ayıklama makinelerinden fiziki denetim yapıyoruz, laboratuvarlarda tahlile tabi tutuyoruz. Uygun olan partileri ihraç ediyoruz. Geri gelen 30-40 parti kuru incir toplam ihracatımızda onbinde birlerle tabir edilecek düzeyde. Türkiye’nin ithalat prosedürü uygulanarak Tarım ve Orman Bakanlığı kontrolünde; memurlar gözetiminde; antrepolarda ve özgür bölgelerde tekrar UV lambalı ve lazer makineli tesislerde keserek, işleyerek aflatoksinli incirleri ayıklayıp tahlil ederek ihracata uygun olan partileri ihraç ediyoruz ve iktisada kazandırıyoruz.
Her yıl ortalama 500 ton ile 600 ton ortasında aflatoksinli kuru inciri topluyoruz ve biyogaz tesislerinde güce dönüşmesine aracılık ediyoruz.”