Belce ÖRÜ
Enflasyon maksatları daima güncellenirken vatandaşın mutfağı da yangın yerine döndü. Merkez Bankası (TCMB) yılın birinci enflasyon raporu sunumunda besin enflasyonundan dem vurdu.
Sunumda şu sözlere yer verildi: “İşlenmemiş besin kümesi fiyatlarının seyri enflasyon varsayımları üzerinde risk oluşturmaktadır. Süreksiz arz şartlarına hassas olan taze meyve ve zerzevat kümesi yılın son çeyreğinde güçlü bir artış göstererek tüketici enflasyonunda daha olumlu bir görünümü engelleyen ana öge olmuştur.” Ocak ayı yüzde 5.19 oranında artan besin fiyatları, işlenmemiş besin ve sebze-meyve eserleri öncülüğünde son 3 aydır olduğu üzere ocak ayında enflasyonunun da temel belirleyicilerinden biri haline geldi. TCMB besin enflasyonunu iklim değişikliği ve mevsimsel tesirler üzere nedenlere bağlarken temel sebep yanlış iktisat siyasetleri ve plansız üretim nedeniyle kurban edilen tarım kesimi.
İSTİHDAM DÜŞTÜ
Girdi maliyetleri artan, teşviklerden yeteri kadar faydalanamayan ve emeğinin karşılığını mahsulden alamayan çiftçiler vakit içinde ziraî istihdamdan çekilirken tarlalarını da elden çıkardı. Bu da tarımda arz meselesinin oluşmasına ve besin fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Türkiye İstatistik Kurumu datalarına nazaran 2014 yılında 5 milyon 180 bin kişi ziraî istihdamdayken, 2023’te bu sayı 4 milyon 695 bin şahsa düştü. İktidar, ‘Tarımda çalıştıracak personel bulamıyoruz’ diyerek Afgan ve Suriyeli mültecileri desteklerken yumurta kapıya dayanınca ulusal istihdam hareket planını devreye soktu. Ulusal İstihdam Stratejisi 2025 raporuna nazaran 2014 yılında yüzde 20.3 olan ziraî istihdam oranı 2023’te yüzde 14.8’e geriledi.
TCMB besin iddialarını de güncelledi
Gıda fiyatları enflasyonuna ait varsayımın güncellenmiş hali 2024 ve 2025 yılları için sırasıyla yüzde 41.8 ve yüzde 22.5 düzeyindeydi. Son raporda 2025 yılına ait besin fiyatları varsayımı işlenmemiş besin eserleri kaynaklı olarak yüzde 24.5’e güncellendi, 2026 yılı için ise yüzde 13.5 olarak belirlendi. TCMB’nin yayınladığı yılın birinci enflasyon raporunda besin kümesi yıllık enflasyonu 2024 yılını yüzde 43.6 ile bir evvelki rapor varsayımlarının üzerinde tamamladı.