T24 Haber Merkezi
Manisa Celal Bayar ve Yıldız Teknik üniversitelerinden akademisyenlerin oluşturduğu araştırma kümesi, uydu imajlarından yararlanarak İzmir Körfezi’ndeki kirliliği haritalandırdı.
İzmir’de 20 Ağustos’ta Bayraklı ilçesi Turan Kıyısı’na meyyit balıkların vurması ve makûs koku sıkıntısının ortaya çıkması sonrası kirlilik kaynağının tespiti ve önüne geçilmesi için başlatılan çalışmalar devam ediyor.
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca oluşturulan Bilim Kurulu, acil hareket planı hazırlığını sürdürürken farklı üniversite ve disiplinlerden bilim insanları da sorunun tespiti ve tahliline yönelik projeler geliştiriyor.
Manisa Celal Bayar Üniversitesi (MCBÜ) ve Yıldız Teknik Üniversitesi’nden bilim insanları, İzmir Körfezi’ndeki kirliliğin uydu manzaraları kullanılarak haritalandırılması ve takibi için çalışma yaptı.
Google Earth Engine platformu ile Sentinel uydu manzaralarını tahlil etmek üzere kod yazan bilim insanları, güneşten gelip, deniz yüzeyinden yansıyan ve uydu sensörleri tarafından kaydedilen ışınları, uzaktan algılama tekniğiyle sınıfladı.
Su kütlelerinde klorofil A yoğunluğunu belirleme ile ekseriyetle fitoplankton ve alg varlığını izlemek için kullanılan Normalleştirilmiş Fark Klorofil İndeksinden (NDCI) yaralanan bilim insanları, bu yolla sudaki kirlilik değişimlerini dakikalar içinde tespit edebilecek bir model geliştirdi.
Akademisyenlerin ürettiği haritalarda körfezdeki en kirli bölgeler kırmızıyla, daha az kirli bölgeler kırmızıdan açık tonlarına gerçek turuncu ve sarı renklerde işaretlendi.
MCBÜ Coğrafik Bilgi Sistemleri Kısmı Öğretim Üyesi Harita Mühendisi Doç. Dr. Osman Salih Yılmaz, yapılan çalışmanın sıhhatte kullanılan röntgen ve MR üzere bir tarama modeli olduğunu, uydu imgelerinin işlenmesiyle su kalitesinde değişimin süratli takip edilebildiğini söyledi.
Yılmaz, sudaki anlık değişimlerin uydunun bir bölgeyi geçiş vaktiyle ilgili olduğunu kaydederek, “Uyduların bir bölgeyi tekrar ziyaret vakitleri 5 gündür. Yani körfez havanın bulutlu olup olmamasına nazaran ortalama 5-7 gün içirişinde birebir teknik kullanılarak takip edilebilir. Renklendirmeyi biz kod yazarak yapıyoruz. Hesapladığımız NDCI indeksindeki piksel kıymetlerine nazaran NDCI indeksi -1 ile +1 ortasında bedel alır. Ekseriyetle 0,2’nin üzerindeki pahalar klorofil A’nın ağırlaştığını göstermektedir. Yani 0,2’nin altını mavi renkte gösterirken 0,2 ile 0,3 ortasını sarı turuncu, 0,4 üstü kırmızının tonları olarak renklendirdik.” diye konuştu.
İşlenen uydu manzaralarına nazaran İzmir Körfezi’nde 2017’den 2024 ortalarına kadar kirliliğin hudut düzeyin altında olduğunu fakat son üç ayda neredeyse tüm bölgelerde çok süratli bir artış görüldüğünü belirten Yılmaz, sıcaklıkların yükselmesiyle Bayraklı, Karşıyaka, Konak İskelesi ve Alsancak Limanı kıyılarında alg patlaması kaynaklı klorofil A düzeyinde kıymetli yükselmeler saptadıklarını bildirdi.
“Biz bu işin MR’ını çektik”
Körfezde yürütülecek çalışmaların takibinde de bu sistemin kullanılabileceğini söz eden Yılmaz, yazdıkları kodun dünyanın rastgele bir yerindeki göl ya da deniz yüzeyindeki kirliliğin takibinde de kullanılabileceğini lisana getirdi.
Yaptıkları çalışmanın İzmir Körfezi için kurgulanan erken ikaz sistemlerine entegre edilmesi gerektiğine dikkati çeken Yılmaz, “Biz bu işin MR’ını çektik. Kirliliğin tam sebebi ortaya konulup tedavi uygulandıktan sonra biz tekrar MR çekerek tedavinin işe yarayıp yaramadığını takip edebileceğiz.” dedi.
Çalışmada Doç. Dr. Osman Salih Yılmaz’ın yanı sıra aynı üniversitenin Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Murat Ateş ve Yıldız Teknik Üniversitesi Harita Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Füsun Balık Şanlı, Prof. Dr. Fatih Gülgen ve Dr. Öğretim Üyesi Uğur Acar da yer aldı.
İki üniversiteden akademisyenlerin yer aldığı grup, 2021’de Marmara Denizi’nde müsilajın yayılımını ve birebir yıl Akdeniz Bölgesi’nde çıkan orman yangınlarından etkilenen alanları uydu imgelerinden tespit eden çalışmalar yapmıştı. (AA)
|
İlber Ortaylı: En kıyak rakı tek parti evresinde değil artık imal ediliyor, palavra mı?
|
