Moda dünyasının ‘sezon’ diye nitelendirdiği 6-8 aylık periyotta bir mağazadan yaklaşık 500 adet eser geçiyor. Son 20 yıla damgasını vuran ‘hızlı’ moda ise bunu çok daha sık tüketicinin önüne koyuyor. O denli ki bu markaların bir eser için ‘beş sefer kullanım’ gayesi koyduğunu artık hepimiz biliyoruz. Sürdürülebilir değildi, olmuyor da. Hayatımıza 90’ların sonunda giren bu akım ‘hızlı yaşayıp genç ölecek’ üzere duruyor. Önlemler şimdiden alındı, kalıcı kesimlerin yer aldığı koleksiyonlar mağazalarda daha büyük yer kaplamaya başladı.
‘KIRKYAMA’NIN DEĞERİNİ BİLELİM
Geçtiğimiz günlerde Yargıcı’nın Re-Love projesi dikkatimi çekti. İsmi bile umut veriyor. Parasının değerini bilen eskiler, ‘KIRKYAMA’ deyip atıl giysilerden ortaya yeni kıyafetler çıkarırdı ya birebir mantık. Batı’da ‘patcwork’ ismi verilen bu teknik, bir devir çok moda olmuş, kursları bile açılmıştı. Re-Love da iade edilen, satılamayan eserlerin tekrar bir ortaya getirilmesiyle ortaya çıkan bir proje.
Beni asıl heyecanlandıran ise fikrin ardında fevkalade vizyoner, dünyanın geleceğini önemseyen, araştırmalar yapan bir kreatif yöneticinin olması. Yargıcı’nın tüm kreatif süreçlerinin gerisinde olan isim Elvan Yaykıran Sezgin, Re-Love koleksiyonunu nitekim harikulade bir aşkla, tutkuyla anlattı. Kendisi Londra’da mota tasarım eğitimi aldıktan sonra İtalya’da yüksek lisansını tamamlamış, bir orta Yıldırım Mayruk’un tedrisatından geçmiş, az vakitte çok iş başarmış bir genç bayan.
BEZ ATÖLYE DOKUNUŞU
İşin gerisinde bayanlar olunca süreç daha da ince ayrıntılar barındırıyor. Elvan Yaykıran Sezgin, Re-Love’daki bu ayrıntıları şöyle veriyor: “Geçen yıl stokları nasıl ileri dönüşümle geliştiririz diye düşündük. Defolu, satılamayan eserleri topladık. Kesip biçip yine tasarladık. Örneğin bir ceketin kolu pantolona paça oldu. Bu koleksiyonun ismini ‘This is mana’ koyduk. Bunları da dezavantajlı bayanlara ürettiriyoruz. Onlara iş kapısı sağlıyoruz. Bu iş bizi Ankara’da faaliyet gösteren Bez isminde, bayanların istihdam edildiği bir atölyeye ulaştırdı. Onlarla çalışmaya başladık. Bu çalışmayla ortaya yeni birkapsül koleksiyon çıktı. Satışa sunmadık, farkındalık yaratmak için Pera’de sergiledik. Artık buna devam etmek istiyoruz. Yeni bir koleksiyon yapacağız tekrar birebir mantıkla. Bu kere satışa da sunulacak. Bireye özel olacak.”
Kadınların istihdam edildiği bir atölyede birbirine eklenen paçalar, kollar şahsa özel orijinal kıyafetlere dönüşecek. İngiliz muharrir Debbie Macomber’in kitaplarından bir kısım üzere. Çok derin olmayan bu kitaplarda umutsuz üzere görünen bayanların yol gösterildiğinde üreterek hayatı sırtlamaları anlatılır. Elvan Yaykıran Sezgin de Bez Atölye üzere o yol göstericilerle daha uzun müddet projeler yapacaklarını söylüyor.
KULLAN AT DEĞİL YATIRIMLIK Moda
Sezgin’e nazaran bir gün gelecek modanın tamamı yavaşlayacak. Yeni jenerasyonun kesimi buna zorladığına şahit olduğu için kendinden emin: “Çünkü artık her alanda yatırım modülleri öne çıkıyor. Tasarım lisanı ve materyal olarak kendini süratli tüketmeyen, yıllarca muhtaçlığı karşılayabilecek eserler ön saflarda. Bir noktada yavaşlamaya mecbur kalacağız. Bunu fark edenler erkenden önlemlerini alıyor.
Hazır giysi dünyanın geldiği noktadan kendini sorumlu hissediyor. Polyesteri, teknik kumaşlar haricinde kullanmamaya ihtimam gösteriyor. Zira polyester de eskisi kadar kârlı bir operasyon değil. Vergiler var. Maliyeti arttı. Paris Muahedesi belirli noktalarda üretime kısıtlamalar getirdi. Dünya o sırada diğer eserlere yöneldi ve aslında polyestere mecbur olmadığını fark etti.”
Sezgin, dört kişilik grubuyla bu sürece öncülük etmeye istekli. “Biz daima iki dönem koleksiyon çıkardık. Vakitsiz, yersiz, kıssası olan koleksiyonlarla devam edeceğiz. Öncelikle mevsimsiz koleksiyon fikrine odaklandık. Buna balıkçı yaka kazak üzere aşikâr kesimleri eklediğinizde kışın da kullanılabilen bir koleksiyona dönüşüyor. Hani şu gardrobun olmazsa olmaz denilenparçaları olsun dedik”diye anlatıyor planlarını.
YERLİLEŞME ÖN PLANDA
İleri dönüşüme uygun üretim de Sezgin’in önceliklerinden. Dikiş teknikleri ve aksesuvarlar buna nazaran seçiliyor ki dönüştürülebilsin. Bu hususta da yerli üreticilerle mutabakatları artırmışlar.
Provayı bile azalttıklarını söyleyerek şu bilgileri veriyor bize: “Premium Essentials™ koleksiyonu bize yavaşlama, gardıroplarımıza ve hayatımıza daha kalıcı bir bakış açısıyla bakma fırsatı sunuyor. 35 modül ile başladık, 60 kesime ulaştık. Üretimin yüzde 95’i yerli firmalardan. Onlara da güzel niyet bildirgemizi gönderdik, kurallara uymalarını istedik. Ayrıyeten 2023 yılında Ecoworks™ eserlerinin koleksiyonumuzdaki hissesini yüzde 25’e çıkarmayı hedefliyoruz. Yerlileşmeyi önemsiyoruz. Şu anda tüm eserlerde konfeksiyonlar yüzde 94, ayakkabı ve çantada yüzde 91, mesken eserlerinde de yüzde 50 oranında lokal üretim gerçekleştiriyoruz.”
MEVSİMLİK ÇALIŞANLARIN ÇOCUKLARINA LABORATUVAR
Mevsimlik çalışanların yer aldığı bir çadırkenti ziyaret ettiniz mi hiç? Oradaki annelerle konuştuğunuzda birinci söyledikleri şey çocuklarının eğitimi oluyor. Zira bu kentler kentten uzağa, tarlaya yakın kuruluyor. Kimileri okul servisi veriyor lakin bu az. İşte Memleketler arası Kalkınma ve Etraf Derneği-IDEA Universal, Adana’nın Karataş ilçesine bağlı Bahçe Köyü’nde bu manada çok güzel bir iş yapmış. Mevsimlik tarım personellerinin çocuklarına yönelik Akıllı Öğrenme Laboratuvarı projesini hayata geçirmiş. Laboratuvarda tabletlere, çocukların motor hünerlerini geliştirmeyi amaçlayan fizikî oyunlar yerleştiriliyor. Temel mantık matematiksel marifet, okuma-yazma ve yaratıcılık üzere birçok alana takviye veren 500’ün üzerinde akıllı uygulama tabletlere yüklenmiş. Projenin devamı planlanıyor. Yaklaşık 100 bin çocuğa ulaşmayı hedefliyorlar. Nitekim çok düzgün düşünülmüş. Umarım artar.
KYK VE MORİWAKİ SARSINTI BÖLGESİNDE USTALARI EĞİTECEK
KYK Yapı Kimyasalları “Yeniden Daima Birlikte Ayağa Kalkıyoruz” diyerek sarsıntı bölgesine yönelik bir proje başlattı.Ünlü Japon Yüksek Mimar ve İnşaat Mühendisi Yoshinori Moriwaki ile sarsıntı bölgesinde zelzele ve bina güçlendirmesi hakkında eğitim verecekler. KYK Yapı Kimyasalları Yönetim Kurulu Lideri Cemil Onur Sürmeli gayemiz, “Sektör profesyonellerine doğru ürün seçimi ve uygulamaları hakkında eğitimler vererek, ülkemizin bir gerçeği olan zelzeleye karşı, zelzele farkındalığının ve şuurunun artırılmasını sağlamak” diyor. Japon Moriwaki, Kintsugi tekniğini, yapı dalına uyarlayarak kırılmış yahut hasar görmüş yapıları onarmak ve güçlendirmek için yapılması gerekenleri anlatacak. Moriwaki, “32 yıldır Türkiye’deyim, bir 32 yıl daha yaşamak istiyorum. Türkiye de tıpkı Japonya üzere zelzelede inançta olsun” diyor. Eğitimlerin amaç kitlesinde inşaat mühendisleri, mimarlar, yapı denetçileri, müteahhitler ve bölümdeki başka profesyoneller var.