DUYGU ERDOĞAN- Dünyada değişen ticaret anlayışı ile artan inovatif gemi ihtiyacı ve pandemi tesiriyle yükselen tekne talebi Türkiye’yi her iki alanda da üst taşıyor. Dünyanın öne çıkan denizcilik ülkeleri başta olmak üzere pek çok ülkeye gemi, yat ve hizmetleri alanında ihracatını artıran Türkiye, bu alanlarda mevcut kapasitesini 2023 ve neredeyse 2024’ün tamamı için doldurdu. Yakın vakitte 2025’e alınan siparişler de başladı. Konumu ve üretim mahareti ile Türkiye’nin çok daha yüksek kapasiteye ulaşabilmesi beklenen lakin önünde aşılması gereken 3 sorun var.
Türkiye’nin deniz üzerinde düzenlenen tek tekne fuarı olma özelliğini taşıyan ‘Cryptom Bosphorus Boat Show’ MarinTurk İstanbul City Port Pendik’te düzenlendi. ED Fuarcılık ve YATED Fuarcılık tarafından organize edilen ve YATED Derneği tarafından desteklenen ‘Cryptom Bosphorus Boat Show’ Tekne, Tekne Ekipman ve Aksesuarları Fuarı’nda bölümdeki gelişmeler de gündeme alındı.
Havalimanına yakın yer
Özellikle pandemiyle birlikte artan yat trendinin ihracatçı ülkeler açısından değerli hale geldiğini anlatan Gemi Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği Lideri Cem Seven, dünyada dalın 20 milyar dolarlık bir pastaya ulaştığını söyledi. Türkiye’nin dünya ihracat sıralamasında 11. olduğunu hatırlatan Seven, yat üreticilerinin gelecek periyotta yüksek siparişlerle dolu olduğuna dikkat çekti. Seven, “Yat ve gemilerde üretimden teslime 2-3 yıl kadar müddet geçiyor. Mevcut siparişlere nazaran, gemi tarafında 2024 neredeyse dolu yatta da o denli. 2025’e teslim edilmek üzere inşa edilen yatlar da var. Türkiye pozisyonu ve üretim kabiliyetiyle bu sayıların kapasite olarak çok daha üzerine çıkabilir. Lakin yat bölümünde aşılması gereken öncelikli 3 sorun var” dedi. Seven, meselelerle ilgili şu bilgileri verdi: “En büyük sorun teminat mektubu. Daha evvel Türk bir bankadan teminat mektubu alarak müşteriden avans alabiliyordunuz. Artık ise bir Türk banka yanı sıra bir de Avrupa bankasından garanti eklettirilmesi isteniyor. Üreticilerimiz avans almakta zorlanıyor. İş avansı alamadığımız için ya da düşük alabildiğimiz için devlet bankaları, Eximbank ve özel bankalardan döviz kredisi kullanmak durumundayız. Ancak faizler yüksek. TL kredilere ulaşmakta ise zorlanıyoruz. Öteki sorun ise yer sorunu. Yatçılar hizbir vakit gemi inşa sanayi ile yan yana olmak istemiyor lakin bizde bu türlü. Gemi inşa sisteminde tamir vs yapılırken o partiküller teknelere yapışıyor. Fakat teknelerin dış etkene maruz kalmaması lazım. Yatçılar kümelenmek istiyor. Bunun için ise bilhassa müşterilerin havalimanından 15 dakika içinde ulaşabileceği bir yer lazım. Zira dünyada böyle. Ticaret Bakanlığı konuyla ilgileniyor. Başka sorun ise mavi yakalı tarafta zanaatkarların sayısının artmaması. Meslek okullarından mezun olanlar gemi inşa endüstrisini seçmiyorlar.”
Bakım için gelenler de var
Türkiye Gemi İnşa Sanayicileri Birliği (GİSBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Murat Kıran, üretim tarafında eser tedarik problemine dikkat çekerken, bu kapsamda fiyat artışlarının da kıymetli bir sorun olduğunu iletti.
Yat ve Tekne Sanayisi Derneği (YATED) Lider Yardımcısı Murat Bekiroğlu ise, “Pandemiyle birlikte izole hayata ve tabiata kaçış oldu. Bu tesirlerle tekne ve yatlara ilgi artışı sürüyor. Bunların dışında yabancıların da Türkiye’ye ilgisi yüksek. Bilhassa tamir ve bakım için yurtdışından teknelerini getirenler var” dedi.